1. Arloa kopurutan
Aurten arlo honetan guztira 15 kexa ireki dira, eta tramitatu direnen informazio estatistikoa, abenduaren 31n, honako hau izan da:
2. Kexarik aipagarrienak
Administrazioaren funtzionamendua eta prozedura administratiboa
Arlo honetan jasotako kexek planteatutako auziak hainbat alderdiri buruzkoak izan dira, besteak beste prestakuntza-ikastaroei buruzkoak eta profesionaltasun-egiaztagirien inguruko ebazpenetan igarotako denbora luzeegiari buruzkoak.
Horrez gain, Lanbiderekiko lankidetza-hitzarmen bati dagokion diru-laguntza baten ordainketa berandutu dela planteatu da; eta laguntzen esparruan bertan, enpresa-proiektu bat sendotzeko diru-laguntza ukatu izanarekiko desadostasuna planteatu da. Auzi horiek kexen tramitazioan bideratu ziren.
Lan Ikuskaritzaren esku-hartzeari buruz, kexa batzuetan desadostasuna azaldu da, interesdunen ustez salaketak tramitatzean atzerapenak gertatu zirelako. Lan Ikuskaritzaren administrazio-jarduera arautzen duen arauaren ikuspuntutik, planteatutako suposamenduak aztertutakoan ondorioztatu zen kasu horietan ikuskaritzaren funtzionamendua ez zela txarra izan.
Tramitazioa ahalik eta arinena izateko asmoa legitimoa dela onartuta, egindako azterketak zera utzi zuen agerian: egiaztapen jarduerak lan-arloko arau-hausteengatiko zehapenak ezartzeko eta Gizarte Segurantzaren kuotak kitatzeko espedienteetarako prozedurei buruzko araudi orokorra onartzen duen maiatzaren 14ko 928/1998 Errege Dekretuan aurreikusitako epearen arabera egin zirela. Kexan jasotako datuak kontuan hartuta, salaketa aurkeztu zenetik lantokian bisita egin zen arte, bi hilabete eta zazpi egun igaro ziren.
Prozeduren tramitazioari dagokionez, kexa bat jaso da profesionaltasun-egiaztagiria ukatzeagatik. Horrek agerian jartzen du ezarritako epea errespetatzeak duen garrantzia. 2014ko azaroaren 17an aurkeztutako eskaera bat izan zen, eta Lanbideko zuzendari nagusiaren 2016ko maiatzaren 11ko ebazpenaren bidez ukatu zen. Berandutzeaz gain, profesionaltasun-egiaztagiriaren eskariari ezezko erantzuna eman zitzaion. Profesionaltasun-egiaztagiria inskribatzeko eta egiteko prozedura zen, eta Lanbiderekin erkatu ondoren, Arartekoak erabaki zuen administrazioaren funtzionamendu txarra egon zela.
Atzerapena onartuta, Lanbideren ustez, eskaera egin zenetik erantzuna eman zen arte 17 hilabete igaro ziren arre, ez zela babesgabetasunik egon. Horretarako argudioen oinarri gisa, zera azaldu zuen: ezarritako prozedurak xedatzen duenez, sei hilabeteko epea igaro eta gero ebazpenik ematen ez bada, eskaria ukatu dela ulertuko da (463/2013 Dekretua, abenduaren 17koa, Profesionaltasun-ziurtagirien eta Egiaztapen Partzial Metagarrien Euskal Erregistroa sortzekoa, 7.7. artikulua).
Argi dago aurreikuspen hori egin arren ezin dela ondorio hori atera, ñabardura egokiak egin gabe; izan ere, nahitaez kontuan hartu behar da honako hau: ebazteko betebeharra ezarrita dagoen epean (6 hilabete) bete izan balitz, interesdunak orduan bertan jakingo zukeen –eta ez 17 hilabete geroago– prestakuntza-zentroari buruz aurkeztu zuen egiaztagiria Lanbidek desegokitzat jo zuela. Hori jakin izan balu, denbora hartan deitu diren ikastaroak egin ahalko zituzkeen, baina ezin izan du hala egin, hasierako eskaria egokia zela uste zuelako.
Arartekoak kexa berriak jaso ditu enplegu-zerbitzuen funtzionamenduari buruz, enplegu bilaketari dagokionez. Datuek egiaztatzen dute zerbitzu horien benetako eragina oso eskasa dela pertsona horiek lan-merkatu arruntean sar daitezela lortzeari dagokionez, eta horregatik, bitartekaritza-zerbitzuen praktikak hobetu egin behar dira, eta zerbitzuen helburuak hobeto betetzea lortu behar dutela. Arartekoaren esku-hartzea kexa horien aurrean jarduera-aukera zehatzetatik kanpo geratzen bada ere, bere betebeharra da hemen jasota uztea, gogorarazteko kasu hauek existitzen direla eta arreta behar dutela.
Zalantzarik gabe, enplegua aurkitzeko eragozpenak dakartzan inguruabarretako bat adina da. Hain zuzen ere, osasun-arrazoiengatiko mugei dagokienez, pertsona batek zera planteatu zuen: finantzaketa publikoa duten ikastaro jakin batzuetan gehienez 40 urte edukitzearen eskakizuna ezarri zen, eta horri aurka egiten dion errealitatea da lan-merkatura sartzeko zailtasun horrek neurri handienean laneratzeko eragozpen handienak dituzten pertsonei eragiten diela, adibidez adin jakin batetik gorako pertsonei.
Oztopo horri dagokionez, gaixotasun mentala duten pertsonen arretaren arloan lan egiten duten eta pertsona horiek laneratzea eta gizarteratzea lortu nahi duten elkarte batzuek Arartekoari adierazi diote haserre daudela ez delako aurrera egin enplegu-zentro berezien jarduera erregulatzeko. Zehazki, Euskadin enplegu-zentro berezien erregistroa sortzeari buruz ari ziren.
Gai hori Legebiltzarraren egoitzan aztertu zen (2016ko maiatzaren 20ko Osoko Bilkura), eta horri buruz, elkarteek Arartekoari eskatu zioten gabezia horren berri eman ziezaiola administrazio eskudunari, Enplegu eta Gizarte Gaietarako Sailari, alegia. Aurreko legegintzaldia amaitu arretik sail horrek eman zuen informazioaren arabera, Euskadin enplegu-zentro berezien erregistroa sortzeko arauaren proiektua prestatzeko lana nahiko aurreratua zegoen. Arartekoak espero du jada egindako jarduketak baliagarriak izango direla erregistro horren sorrera bultzatzeko.
3. Herritarren eskubideen egoeraren balorazioa
Arartekoak uste du arreta berezia jarri behar dela enplegua bilatzeko sistema publikoaren bitartekaritzak jasotzen dituen kexek duten aurreikuspen urriari buruz, bereziki laneratzeko zailtasun handienak dituzten pertsonen enpleguari dagokionez.